Galaxis

Op 20 december zal Dr. Steven Bloemen een lezing komen geven met als titel “Lichtflitsen en zwaartekrachtgolven: op zoek naar licht van botsende neutronensterren met de BlackGEM telescopen“.

Sinds de eerste detectie van zwaartekrachtgolven in 2015 namen de LIGO en Virgo interferometers al meer dan 100 keer zwaartekrachtgolven waar. De combinatie van waarnemingen van zwaartekrachtgolven en van zichtbaar licht, dat we veel beter kennen, opent bijkomende, unieke perspectieven. De locatie aan de hemel waar zwaartekrachtgolven vandaan komen, kan helaas niet nauwkeurig worden bepaald. Om de bronnen toch te lokaliseren, werden onder leiding van de Radboud Universiteit de BlackGEM telescopen gebouwd in Chili. Deze telescopen werden dit voorjaar in gebruik genomen. In deze lezing bespreken we hoe en waarom de telescopen gebouwd werden en bekijken we de eerste waarnemingen van de BlackGEM telescopen.

Dr. Steven Bloemen is adjunct-directeur en project manager bij het Radboud Radio Lab van de Radboud Universiteit. In 2013 promoveerde hij in de Sterrenkunde aan de KU Leuven, met als onderwerp de studie van eclipserende dubbelsterren en asteroseismologie van compacte sterren. Nu leidt hij o.a. de realisatie van de BlackGEM telescopen in Chili.

De lezing vindt plaats in Sociaal Cultureel centrum “De Biechten“, Vincent van Goghlaan 1, 5246 GA Hintham (gemeente ‘s-Hertogenbosch). Lezingen beginnen om 20:00 en eindigen meestal rond 22:15. De entree volwassenen is €7,50 en voor jongeren tot 16 jaar €3,00.

Op woensdag 15 november zal Rob van den Berg een lezing geven waarin hij ingaat op het meten van leeftijden en afstanden in het heelal

Hoe oud en hoe groot is het heelal en hoe weten we dit? Bij nieuwsberichten over nieuwe ontdekkingen in het heelal wordt vaak vermeld hoe ver een nieuw ontdekt zwart gat staat, of hoe oud een pas gefotografeerd sterrenstelsel is. Hoe bepalen we de ouderdom van de verschillende hemellichamen en hoe meten we de ontzagwekkende afstanden in het schijnbaar oneindig grote heelal? Wat was er voor de oerknal en wat zit er voorbij de grenzen van het heelal? Aan de hand van verschillende voorbeelden en met hulp van de nieuwste inzichten in de wetenschap gaat Rob van den Berg dieper in op deze vragen.

Rob van den Berg is als geoloog werkzaam bij Naturalis waar hij o.a. verantwoordelijk is voor de meteorietencollectie. Daarnaast is hij verbonden aan Sterrenwacht Sonnenborgh in Utrecht, waar hij op kijkavonden de telescopen bedient en lezingen verzorgt. Rob van den Berg verschijnt regelmatig in de media voor interviews over de ruimte en ruimtevaart.

De lezing vindt plaats in Sociaal Cultureel centrum “De Biechten“, Vincent van Goghlaan 1, 5246 GA Hintham (gemeente ‘s-Hertogenbosch). Lezingen beginnen om 20:00 en eindigen meestal rond 22:15. De entree volwassenen is €7,50 en voor jongeren tot 16 jaar €3,00.

Op woensdag 18 oktober zal Dr. Anthony Brown een lezing komen geven over de Gaia ruimtetelescoop.

De Gaia-telescoop van het Europees ruimtevaartagentschap (ESA) is gelanceerd in 2013. Het doel is om de structuur en ontstaansgeschiedenis van de Melkweg te ontrafelen. Dit wordt gedaan door zeer nauwkeurig de afstand en beweging van 2 miljard sterren te meten. Maar Gaia doet veel meer. Uit nauwkeurige metingen van de kleuren en spectra van sterren worden de astrofysische eigenschappen bepaald, zoals leeftijd en chemische samenstelling. De combinatie van al deze data kan gebruikt worden om op zoek te gaan naar veranderlijke sterren, dubbelsterren, planeten en asteroïden, maar ook van verre sterrenstelsels en quasars. Ook de verdeling van stof tussen de sterren kan met Gaia data bepaald worden.

Anothony Brown zal eerst bespreken waarom deze missie van belang is voor sterrenkundig onderzoek en dan kort ingaan op wat er in de Gaia catalogus te vinden is. Op 13 juni 2022 is de derde publicatie van Gaia-gegevens verschenen, en de eerste wetenschappelijk resultaten daarvan zullen ook besproken worden. Voor meer info over Gaia zie http://www.cosmos.esa.int/gaia/.

Anthony is momenteel unversitair hoofddocent aan de Universiteit Leiden. Hij is in 1997 Leiden gepromoveerd in de sterrenkunde en heeft daarna een aantal jaren als postdoc in het buitenland gewerkt (Mexico, Duitsland). Sinds 2001 is hij weer werkzaam op de Sterrewacht in Leiden. Anthony is sinds 1997 betrokken bij Gaia, in eerste instantie voornamelijk bij het ontwikkelen van het fotometrische instrument en het voorbereiden van de verwerking van de fotometrische gegevens. Sinds eind 2012 is Anthony voorzitter van het Gaia Data Processing and Analysis Consortium. Dit is het samenwerkingsverband van ongeveer 450 Europese wetenschappers, IT-, en project-specialisten, die samen de gegevensverwerking van Gaia voorbereiden en uitvoeren.

De lezing vindt plaats in Sociaal Cultureel centrum “De Biechten“, Vincent van Goghlaan 1, 5246 GA Hintham (gemeente ‘s-Hertogenbosch). Lezingen beginnen om 20:00 en eindigen meestal rond 22:15. De entree volwassenen is €7,50 en voor jongeren tot 16 jaar €3,00.

Op woensdag 20 september zal Cees Ooms een lezing komen geven over ruimteweer en het fenomeen noorderlicht.

De lezing begint met het ruimteweerbericht van 20 september 2023 en de mogelijke effecten op het leven op aarde en in de ruimte. De relevante processen op de zon, en in de atmosfeer van de aarde, worden besproken. Hierbij gaat het over de verschillende door de zon uitgezonden soorten straling én het magnetisch veld van de aarde. Daarnaast wordt de werking van het noorderlicht wordt uitgelegd. Er zal ook aandacht zijn voor satellieten en de rol van belangrijke wetenschappers. Ruimteweerberichten, waarbij het er wat heftiger aan toe ging dan normaal het geval is, worden doorgenomen. Aan het eind van de lezing wordt een methode toegelicht waarmee bepaald kan worden of er een goede kans is om boorderlicht te zien.

Cees Ooms is sinds 2002 actief bezig met astrofotografie, en bezit inmiddels 5 telescopen. Sinds 2014, toen hij spectaculair noorderlicht zag in Noorwegen, verdiept hij zich ook in ruimteweer en noorderlicht.

De lezing vindt plaats in Sociaal Cultureel centrum “De Biechten“, Vincent van Goghlaan 1, 5246 GA Hintham (gemeente ‘s-Hertogenbosch). Lezingen beginnen om 20:00 en eindigen meestal rond 22:15. De entree volwassenen is €7,50 en voor jongeren tot 16 jaar €3,00.

Update 24 september 2023: de cursus zit helaas al vol, dus aanmelden is niet meer mogelijk. Wilt u op de hoogte worden gehouden over wanneer we een nieuwe cursus organiseren, stuur dan een mail naar galaxis@galaxis-sterrenkunde.nl.

Afgelopen februari hebben we een cursus “introductie in de sterrenkunde” gegeven, maar daar was zo veel belangstelling voor dat we veel geïnteresseerden teleur moesten stellen. Daarom organsieren we de cursus in oktober nog een keer!

Onze voorzitter Prof. Dr. Paul Koenraad zal dan aan de hand van prachtig beeldmateriaal vertellen over o.a. de zon, de planeten, kometen en planetoïden, sterren, zwarte gaten en sterrenstelsels. Als het weer meewerkt, zal er ook een avond een telescoop aanwezig zijn, zodat u zelf o.a planeten en sterrenstelsels kunt waarnemen. Voorkennis over sterrenkunde is niet nodig, wel een gezonde dosis enthousiasme.

De cursusdata zijn 3,10 en 24 oktober, elke keer vanaf 20:00 in De Biechten. De kosten zijn €25 voor leden van Galaxis en €35 voor niet-leden. Wilt u deelnemen, stuur dan een mail naar galaxis@galaxis-sterrenkunde.nl.